می‌خواهم بدانم / دانستنیهای علمی ۱

اولین قسمت از سری مطالب دانستنیها - می‌خواهم بدانم / دانستنیهای علمی ۱

آیا پرندگان یک گونه، آواز گونه دیگر را می ‌فهمند؟

پرندگان مختلف دو نوع صدا تولید می کنند که عوام به هر دو می گویند آواز، اما درواقع صدای اغلب پرندگان آواز محسوب نمی شود. صدای کبوتر، مرغ و خروس، عقاب، اردک و اغلب پرندگان الگوی غریزی ثابتی دارد و با آموزش یا یادگیری تغییر نمی کند. صدای این پرندگان مفاهیم خیلی محدودی را منتقل می کند. اما سه دسته از پرندگان، یعنی گنجشک سانان (گنجشک، بلبل، قناری، سار، مینا، کلاغ و…)، طوطی ها و مرغان مگس «آواز» حقیقی دارند. اینها باید الگوی آواز را از همنوعان خود بیاموزند، درست مثل زبان انسان ها، آواز این پرندگان مفاهیم پیچیده ای دارد، حتی از دستور نحو خاصی پیروی می کند و به همین دلیل همه این پرندگان می توانند زبان همدیگر یا حتی زبان انسان ها را بیاموزند. جالب است که برخی مفاهیم بین گونه های مختلف این پرنده ها قابل انتقال است.

دستگاه های فشار خون چگونه کار می کنند؟

نیرویی را که به وسیله خون به شریان ها اعمال می شود، اصطلاحا فشار خون می نامند. فشارسنج های بازویی یا همان «دستگاه فشار خون»، عموما به سه دسته جیوه ای، عقربه ای و دیجیتالی تقسیم می شوند که اصول کار همه آنها شبیه هم است.

فشارسنج جیوه ای از بازوبند، کیسه هوا، لوله های لاستیکی، پمپ و پیچ تنظیم هوا، مخزن جیوه و لوله ی شیشه ای تشکیل شده است. کیسه هوا درون بازوبند پارچه ای قرار دارد که به دور بازو بسته می شود. از وسط کیسه هوا دو لولای لاستیکی خارج می شود که یکی به پمپ هوا و دیگری به دستگاه وصل می گردد. با باد کردن کیسه هوا، افزایش فشار درون لوله های لاستیکی باعث میشود جیوه درون لوله ی شیشه ای بالا برود. همزمان فشار حاصل روی رگ، باعث مسدود شدن آن و قطع شدن نبض می شود. با باز کردن پیچ تنظیم هوا، باد کیسه ی هوا تخلیه میشود و سطح جیوه در لوله پایین می آید. از آنجا که فشار درون رگ با فشار حاصل از ارتفاع ستون جیوه برابر است، میزان فشار خون را می توان از روی سطح جیوه در لوله مدرج خواند. دستگاه فشارسنج نشان می دهد فشار خون شما تا چه حد می تواند ستون جیوه موجود در دستگاه را بالا ببرد.

در فشارسنج عقربه ای به جای مخزن جیوه و لوله شیشه ای، یک گیج مانومتر به کار رفته است که با فنر کار می کند و مستقیما عقربه ای را روی صفحه ی مدرجی حرکت می دهد که هر درجه آن نشانگر یک میلی متر جیوه است.

در فشارسنج بازویی (مچی) دیجیتالی، مدارهای درون بازوبند نوسان های کوچک فشارهای وارده به بازوبند را که در اثر انبساط و انقباض شریان های بازو در واکنش به هر ضربان قلب ایجاد می شود، حس می کنند. سپس دامنه هر موج فشار اندازه گیری و به واحد میلی متر جیوه تبدیل و روی ال سی دی دستگاه نمایش داده می شود.

شایع ترین علت کچلی چیست؟

متداول ترین نوع کچلی، «کچلی با الگوی مردانه» (Male Pattern Baldness) است که ۵۰ درصد مردان بالای ۵۰ سال را درگیر می کند. در این نوع کچلی، موی شقیقه ها نازک می شود و موی قسمت بالای سر به سمت عقب می رود. تغییرات سطح هورمون مردانه «دی هیدروتستسترون» علت اصلی کچلی مردان است. موی سر به شدت به این هورمون حساس است و تغییر آن باعث نازکی و از دست رفتن مو می شود. با وجود این، علت آن که چرا موی سینه یا ریش تحت تأثیر این هورمون قرار نمی گیرد، هنوز ناشناخته است. کچلی وابسته به سن همچنین ممکن است زنان را درگیر کند، اما چندان متداول نیست.

ایالت و استان چه تفاوت هایی دارند؟

ایالت و استان، واحدهای سرزمینی نظام های سیاسی مختلف هستند. در دولت های فدرال، واحد سیاسی و سرزمینی را ایالت (State) می گویند؛ اما در حکومت های مرکز گرا، واحد سیاسی استان (Province) است. استانها عموما زیر نظر وزارت کشور اداره می شود و تابع قوانین کشور هستند. تمام قدرت استانها در اصل زیر نظر مستقیم دولت است و قدرت استان به مراتب کمتر از قدرت ایالت است. در مقابل، در ایالت دو قانون وجود دارد؛ اول قانون کشور که هر ایالت باید از آن تبعیت کند و دوم قانون خود آن ایالت است که می تواند با قوانین ایالت دیگر همان کشور کاملا متفاوت باشد. حدود اختیارات ایالت، مشابه اختیارات یک کشور مستقل اما اندکی کمتر است؛ به نحوی که در کشورهای فدرال، ساختار دولت بین حکومت مرکزی و ایالتها تقسیم شده است.

منبع: مجله دانستنیها